«Το βιβλίο μου ανοίγει και κλείνει με εικόνες ευτυχισμένων πόλεων που συνεχώς αλλάζουν σχήμα και χάνονται, κρυμμένες μέσα σε δυστυχισμένες πόλεις» έλεγε ο ΄Ιταλο Καλβίνο για το βιβλίο του Αόρατες πόλεις. Στις σύγχρονες πόλεις το ενδιαφέρον βρίσκεται στην αμείλικτη ανάγκη για αλλαγή. Αυτήν την αλλαγή προσπαθεί να παρακολουθήσει αλλά και να προκαλέσει η ψυχογεωγραφική έρευνα.
΄Εχοντας την απαρχή της στο κίνημα των καταστασιακών (situationists) της δεκαετίας του 50, ως ένας από τους άξονες της δραστηριότητας του, η ψυχογεωγραφική έρευνα σε αντίθεση με την γεωγραφία που ερευνά την επίδραση των φυσικών δυνάμεων και των κλιματικών συνθηκών πάνω στον άνθρωπο, ερευνά τις επιδράσεις του γεωγραφικού περιβάλλοντος, οργανωμένου ή όχι, στα συναισθήματα και τη συμπεριφορά των ατόμων. Κάθε άτομο δομεί τη δική του εικόνα της πόλης. Αυτή η εικόνα φτιάχνεται από γεγονότα, αναμνήσεις, εμπειρίες, ιστορίες, μύθους της πόλης, από μη ορατά δεδομένα και όχι μόνο από αρχιτεκτονική, κτήρια και δρόμους.
Η ψυχογεωργαφική έρευνα και η περιπλάνηση (derive) μέσα στην πόλη μπορούν να μεταμορφώσουν το τοπίο των σύγχρονων πόλεων, προκειμένου να αναδυθούν καινούργιες δυνατότητες πραγμάτωσης των ανθρώπινων επιθυμιών. Όπως λέει ο Γκυ Ντεμπόρ «αρκετά ασχοληθήκαμε με την ερμηνεία των παθών ,το θέμα είναι τώρα να βρούμε καινούργια».
Ο Κόνσταντ στο πλαίσιο του ίδιου κινήματος προτείνει μια ουτοπική πόλη, τη Νέα Βαβυλώνα, γεμάτη πάθη και συγκινήσεις, που θα οξύνει τις δημιουργικές προδιαθέσεις των ανθρώπων. Γράφει «Σε τι χρησιμεύουν και οι πιο εκπληκτικές ανακαλύψεις, όταν λείπουν οι προϋποθέσεις για να επωφεληθεί από αυτές, όταν δεν προσθέτουν τίποτα στην ψυχαγωγία, όταν λείπει η φαντασία; Οι νέες κατασκευές για τις πόλεις θα πρέπει να είναι εύπλαστες, για να ανταποκρίνονται σε μια δυναμική αντίληψη της ζωής, δημιουργώντας το περιβάλλον μας σε άμεση σχέση με τους διαρκώς μεταβαλλόμενους τρόπους συμπεριφοράς»
Καλλιτέχνες σήμερα, ακολουθώντας το παράδειγμα των καταστασιακών, δημιουργούν χάρτες με σκοπό να «αποπροσανατολίσουν», που βοηθούν να χαθείς προσδιορίζοντας τον ευατό σου. Στη θέση ονομάτων των πόλεων σημειώνουν συναισθήματα και στη θέση ονομάτων δρόμων, λέξεις με πολιτικό περιεχόμενο. Άλλοι πάλι μετασχηματίζουν το χώρο (land art) ή επεμβαίνουν σε ιστορικά ορόσημα του αστικού περιβάλλοντος με «τύλιγμα» κτηρίων (Κρίστο).
Η γοητεία που ασκεί σήμερα η σκέψη των καταστασιακών, επομένως και η ψυχογεωγραφία, πρέπει να συνδέεται με την ίδια τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης και την ανάγκη για προσωπική/ατομική και κοινοτική αντίσταση.
Κώστας Γόγαλης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου