Το μυθιστόρημα Γυναίκες δίχως Άνδρες γράφτηκε το 1989. Αναφέρεται στο έτος
1953, μια σημαντική χρονιά για την πρόσφατη ιστορία του Ιράν, κατά την οποία
εκδηλώνεται το πραξικόπημα εναντίον του δημοκρατικά εκλεγμένου πρωθυπουργού
Στο μυθιστόρημα η πολιτική και στρατιωτική αστάθεια και το χάος λειτουργούν ως
φόντο στα προσωπικά διλήμματα των πέντε πρωταγωνιστριών και η ιστορία έχει να
κάνει περισσότερο με την πολιτισμικά καθορισμένη ανησυχία τους για την υπόληψη
και την αγνότητά τους. Πρόκειται για μια αλληγορία της ζωής και της θέσης της
γυναίκας στο σύγχρονο Ιράν.
Η συγγραφέας, Shahrnush Parsipur, παρουσιάζει πέντε παράλληλες ιστορίες γυναικών που προέρχονται
από διαφορετικά κοινωνικο-οικονομικά στρώματα και περιβάλλοντα και οι οποίες,
μέσω διαφορετικών οδών, συναντώνται σε έναν κήπο στην πόλη Karaj. Ο κήπος
λειτουργεί σαν ένας ουτοπικός γυναικείος κόσμος, απελευθερωμένος από τις
υπαγορεύσεις και τις ωμότητες της ανδροκρατούμενης κοινωνίας. Οι πέντε γυναίκες,
η ανύπαντρη δασκάλα Μαχντόχτ, η νεαρή πόρνη Ζαρίν, οι δυο ανύπαντρες φίλες
Φαεζέ και Μούνις, και, τέλος, η ευκατάστατη μεσήλικας Φαρόχ Λαγκά, μέχρι να
φθάσουν στον κήπο, έχουν να αντιμετωπίσουν τη σκληρή πραγματικότητα της
ανδροκρατούμενης κοινωνίας.
Άλλα θέματα-ταμπού που το μυθιστόρημα περίτεχνα προσεγγίζει είναι ο βιασμός, η
αυτοκτονία, η δολοφονία, ο έρωτας και η πνευματική υπέρβαση, ενώ, αντλώντας
στοιχεία από τον ισλαμικό μυστικισμό και την πρόσφατη ιστορία του Ιράν,
παρουσιάζει τις γυναίκες να έχουν τη θέληση και το κουράγιο να δραπετεύουν από τα
στενά όρια της οικογένειας και της κοινωνίας.
Η κινηματογραφική ανάγνωση του
μυθιστορήματος από τη Σιρίν Νεσάτ
Το έργο της Σιρίν Νεσάτ δεν είναι ακριβής μεταφορά του μυθιστορήματος. Πρόκειται
για μια κινηματογραφική ερμηνεία και μεταφορά της ιστορίας των πέντε
πρωταγωνιστριών του σε αντίστοιχο αριθμό βιντεοεγκαταστάσεων, καθεμία από τις
οποίες μπορεί να λειτουργήσει και ως ανεξάρτητο έργο.
Η Σιρίν Νεσάτ, παρά τις όποιες ελευθερίες στις οποίες προβαίνει στην
κινηματογραφική ανάγνωση των ηρωίδων, διατηρεί την ατμόσφαιρα και το στυλ του
μαγικού ρεαλισμού, το οποίο ακολουθείται και από τη συγγραφέα του
μυθιστορήματος. Έτσι τα πραγματικά γεγονότα και οι ρεαλιστικές σκηνές
αναμιγνύονται με εικόνες μαγικές ή και παράλογες.
Μέσα από εντυπωσιακά όμορφες και μαγικές εικόνες, αναδεικνύεται ένας κόσμος
όπου η ζωή της γυναίκας καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από εξωτερικές δυνάμεις και
υφίσταται μεγάλη κοινωνική, ηθική και θρησκευτική πίεση, που έχει τραγικές
συνέπειες για τη γυναίκα.
Στο έργο αυτό η Σ. Νεσάτ παρουσιάζει για πρώτη φορά συγκεκριμένα πολιτικά
γεγονότα, το πραξικόπημα του 1953 στο Ιράν. Με τον τρόπο αυτό παραλληλίζει το
αγώνα της χώρας της για ανεξαρτησία από ξένες δυνάμεις και αυτοκυβερνησία με τον
αγώνα των γυναικών να απελευθερωθούν από τους αυστηρούς κανόνες της
πατριαρχικής κοινωνίας.
MUNIS, 2008
Η Μουνίς είναι μια νεαρή γυναίκα, που ζει απομονωμένη στο σπίτι, εξαιτίας του
βαθιά θρησκευόμενου αδελφού της, ο οποίος ακολουθεί πιστά τις προσταγές της
παράδοσης. Μοναδικός τρόπος να βγει από την απομόνωσή της είναι να ακούει από
το ραδιόφωνο τα νέα για τις ταραχές στους δρόμους της Τεχεράνης. Το ραδιόφωνο
είναι για τη Μουνίς ο μόνος τρόπος πρόσβασης στον έξω κόσμο, στην κοινωνική και
πολιτική ζωή, στην οποία ο αδελφός της δεν της επιτρέπει να συμμετέχει.
Η Μουνίς είναι το πρώτο φιλμ της Σ. Νεσάτ που βασίζεται σε ιστορικά γεγονότα της
χώρας της. Η καλλιέχνις συνδέει την προσωπική προσπάθεια της πρωταγωνίστριας
για ανεξαρτησία και ελευθερία με την απόπειρα του Ιράν για επίτευξη δημοκρατίας
και αυτοκυβέρνησης. Καθώς η χώρα επιδιώκει να απελευθερωθεί από τον αμερικανο-
βρετανικό έλεγχο των πετρελαϊκών εγκαταστάσεών της, η Μουνίς μεταφέρεται
νοερά, μέσω του ραδιοφώνου, έξω από τους προστατευτικούς τοίχους του σπιτιού
της. Όταν ο αδελφός της αποσυνδέει το ραδιόφωνο και κυριολεκτικά της αφαιρεί το
συνδετικό κρίκο με τον έξω κόσμο, ανεβαίνει στην ταράτσα του σπιτιού τους και
ανήσυχη ακούει τις φωνές του επαναστατημένου πλήθους στους δρόμους. Ένας
διαδηλωτής πυροβολείται από τις στρατιωτικές δυνάμεις έξω από το σπίτι της. Τότε η
Μουνίς, σε μια δραματική κίνηση, πέφτει από την ταράτσα και βρίσκεται δίπλα στο
νεκρό άντρα, ενώ το τσαντόρ, το θρησκευτικό της ένδυμα, συμβολικά βγαίνει από
πάνω της και πέφτει στο δρόμο. Μέσα από αυτή της την κίνηση, με ένα μαγικό
τρόπο, μπορεί πια ελεύθερη να συνομιλήσει με τον νεκρό άντρα και να συμμετάσχει
ενεργά στις πολιτικές αναταραχές που σημαδεύουν τη χώρα.
Η συζήτηση της Μουνίς με τον άνδρα συνοδεύεται από ασπρόμαυρες εικόνες που
μεταφέρουν την ιστορία του Βρετανο-Αμερικανικού πραξικοπήματος.
Παρακολουθούμε υποστηρικτές της κυβέρνησης, άντρες και γυναίκες, να
διαδηλώνουν στους δρόμους της Τεχεράνης, κρατώντας αφίσες που υποστηρίζουν
τον Mossadegh, ενώ στρατιωτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν το πραξικόπημα
παρελαύνουν σε γεωμετρικούς σχηματισμούς, αποκτούν ισχύ και διαλύουν το
πλήθος. Η νεκρή Μουνίς εμφανίζεται ανάμεσα στους διαδηλωτές. Αρχικά ως μια
φιγούρα ντυμένη με τσαντόρ, σιωπηλή και αόρατη, να περπατά μέσα στο πλήθος. Στη
συνέχεια ως γυναίκα που συμμετέχει ενεργά στα συνθήματα και που στο τέλος
αποχωρεί με φόβο καθώς οι στρατιωτικές δυνάμεις του Σάχη τρέπουν τους
διαδηλωτές σε φυγή. Η εικόνα του Mossadegh βρίσκεται πεταμένη στο δρόμο και
ποδοπατείται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου